Branche brengt Informatiemodel Spoor in de praktijk

Het model IMSpoor definieert objecttypen, kenmerken en de relatie tussen alle spoorobjecten. Deze structuur van unieke definities maakt de uitwisseling van gegevens over het spoor makkelijker, tussen mensen en tussen de vele systemen die in gebruik zijn om het spoor te ontwerpen, bouwen beheren en besturen. Die universele taal wordt ook vertaald in een uitwisselingsformaat – voor de liefhebbers: IMX. Dit is een belangrijk houvast bij het uitwisselen van gegevens (tussen systemen en met elkaar). Voor verbeterprogramma SpoorData is dit een belangrijke voorwaarde om betrouwbare spoorgegevens beschikbaar te maken voor de spoorbranche en zo geïntegreerd werken mogelijk te maken.

Baseren op BID

Bij de ontwikkeling baseert IM Spoor zich overigens zoveel mogelijk op de al aanwezige documentatie uit onder meer BID00001, BID00008 et cetera.  Het verschil is wel dat IMSpoor - in tegenstelling tot gegevens uit de tot nu toe gebruikte Business Information Documents (BID) - een object ook vanuit de logistieke keten beziet.

Toegepast bij ERTMS en proef Meteren – Boxtel

Samen met partners in de branche is ProRail bezig het model IMSpoor te vervolmaken. Tegelijkertijd toetsen zij het uitwisselingsformaat al in de praktijk. Bij het infraproject ERTMS (Europees systeem voor spoorbeveiliging) zijn de data van een nulmeting op het baanvak Kijfhoek-Belgische grens volgens ‘IM Spoor’ aangeleverd.

Voor infra projecten als het op de uitwisselbaarheid van gegevens aan komt, worden ‘schaduwtesten’ uitgevoerd. Een voorbeeld is het infraproject Meteren-Boxtel, waar samen met de branche de manier van werken volgens Bouw Informatie Management wordt beproefd. Ontwerpbureau Arcadis verzorgt het ontwerp en de tekeningen voor het ontwerptracébesluit voor dit project.

Geïntegreerd werken

De toets richtte zich op één onderdeel van de spooruitbreiding op dit traject en gaf antwoord op de vragen: werkt het uitwisselingsformaat van IM Spoor voor een dergelijk infraproject? Begrijpen de specialisten het model? Is het IMSpoor formaat dat Arcadis terug leverde aan ProRail uitwisselbaar met nieuwere versies?

Nuttige proef, vindt Dick Grotholt. Hij is als projectleider Informatiemanagement van Arcadis nauw betrokken bij de spooruitbreiding tussen Meteren en Boxtel. Als ontwerppartij had Arcadis een grote rol in de ‘data room’, de digitale projectruimte. In dit onderdeel van de BIM-methodiek delen partijen direct betrouwbare data met elkaar en voorkomen zo ontwerpfouten en ruis op de lijn vanwege ‘overtikfouten’. Gegevens modelleren volgens één universele spoortaal past hier goed bij. Dick: ‘Het gebruik van de standaard IMSpoor leverde voor dit specifieke ontwerp nog niets op. Toch werken wij graag mee aan de proef. Want alleen in de praktijk kun je er met elkaar achter komen of het formaat werkt.’

IM Spoor formaat

ProRail leverde Arcadis de gegevens over alles wat er zich ‘buiten’ bevindt in het gebied waar de de infra-uitbreiding gaat plaatsvinden Dick: ‘Wij hebben ons ontwerp voor het traject – zoals het eruitziet na de spooraanpassing - vertaald en aangeleverd volgens de nieuwe definities in IM Spoor. Dit bestand hebben wij weer aan ProRail aangeleverd.’

Werk in uitvoering

Al is de bouw van de IM Spoor structuur nog ‘werk in uitvoering’, de resultaten van deze pilot zijn veelbelovend, vinden de deelnemers aan deze test. Dick ziet de voordelen van het gebruik van dezelfde definities voor toekomstige projecten. ‘Het geeft duidelijkheid als we dezelfde definities en hetzelfde formaat gebruiken. De proef bewijst ook dat het ons en de projecten zeker helpt als we de juiste specificaties in één formaat aangeleverd krijgen in plaats van op diverse plekken tekeningen moeten opsnorren. Dat levert tijdwinst en beter communicatie op. We kunnen ook makkelijker tussentijds actuele gegevens terug leveren als we allemaal in IMSpoor werken.’ IMSpoor werkt zo in de hand dat de gedeelde spoordata exacte representaties zijn van de werkelijke situatie buiten.

Vervolgproef

De resultaten bij Meteren – Boxtel zijn veelbelovend. ProRail pakt nu door op deze proef met vier POC’s oftewel Proof of Concepts. Dat is het naspelen van een situatie om te zien of het werkt in de praktijk. Deze vervolgtoets gebeurt in samenwerking met vier ingenieursbureaus. Hierin beproeven we of deze partners in staat zijn om reeds in de ontwerpfase data over het toekomstig spoor aan te leveren in IMSpoor formaat.

Naiade

Een andere ontwikkeling die nauw is verweven met IM spoor, betreft de ontwikkeling van Naiade. ProRail en RIGD-LOXIA ontwikkelen dit bronsysteem voor de registratie van geografische en functionele gegevens van spoorobjecten, zoals bijvoorbeeld de GPS coördinaten van stootjukken en seinen. Iedereen die ontwerpt, repareert en bouwt aan het spoor, moet nu uit verschillende bronnen putten voor de juiste informatie. Naiade integreert deze in één bronsysteem. Met IM Spoor kunnen Naiade en andere systemen met elkaar communiceren.

Luchtfotografie

Aan het eind van het jaar wordt een eerste versie van Naiade in gebruik genomen en gaat de praktijk kennismaken met IMSpoor én Naiade. Projectmanager Naiade Jos van Ginkel:  ‘Een karteerbedrijf gaat in 2017 luchtfoto’s van het spoor – voor spoorinfraprojecten - verwerken tot objectgegevens in het uitwisselingsformaat IMSpoor. Het karteerbedrijf levert bestanden van de fotografie aan volgens de afspraken in IM Spoor en wij verwerken die informatie weer in Naiade. Met die uitwisselbare data als bron kan elk project in dat gebied putten uit de juiste gegevens, opgesteld volgens IMSpoor. Dat is een flinke verbetering ten opzichte van vroeger, toen je het gewoon met de kaart moest doen.’